سبک زندگی

در تیمّم چهار چیز واجب است:    الف. نیّت،   ب. زدن کف دو دست با هم بر چیزى که تیمّم بر آن صحیح است.

ج. کشیدن کف هر دو دست به تمام پیشانى و دو طرف آن، از جایى که موى سر مى ‌روید تا ابروها و بالاى بینى و بنابر احتیاط واجب، دست‌ها باید روى ابروها نیز کشیده شود.     د. کشیدن کف دست چپ بر تمام پشت دست راست، و سپس کشیدن کف دست راست بر تمام پشت دست چپ.

 

در این مقاله سه سوال احکام را مطرح کرده و بررسی آن می پردازیم:

اگر تا آخر وقت نماز، بدون عسر و حرج غیر قابل تحمل، امکان تطهیر و وضو با آب را دارد، باید تطهیر نموده و وضو بگیرد، در غیر این صورت طهارت لازم نبوده و باید تیمم کند.

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این س?ال، چنین است:

 

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

در هر صورت اگر تا آخر وقت نماز امکان تطهیر و وضو با آب را دارد، باید تطهیر نموده و وضو بگیرد.

 

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

هر زمان که آب برای او ضرر دارد یا نتواند وضو بگیرد وظیفه‌اش تیمم است و طهارت لازم است مگر در جایی که به مشقت و زحمت زیاد می‌افتد.

 

حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

اگر در وقت می‌تواند وضو بگیرد نمی‌تواند تیمم کند.

 

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

چنانچه داخل وقت متمکن از رفتن به منزل و وضو باشد لازم است وضو بگیرد و نمازش را بخواند در غیر این صورت می‌تواند تیمم کند.

 

حضرت آیة الله هادوی تهرانی(مد ظله العالی):

در خارج از منزل در زمان تنگی وقت نماز تیمم کند اما در وسعت وقت نباید تیمم کند.

(توجه:  استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئیست انجام گرفته است)

در هفت مورد می توان به جای غسل تیمم کرد (توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏1، ص: 365(  از جمله:

1. در جایی که آب در اختیار نداشته باشد .

2. وقت کافی برای غسل نداشته باشد و غسل کردن موجب قضا شدن نماز او می شود.

3. آب برای بدن او ضرر داشته باشد یا بیماری او را طولانی می کند.

در این موارد می توان به جای غسل تیمم بدل از غسل کرد. اما اگر کسی به دلیل خجالتی بودن نمی تواند غسل کند، نمی تواند در اول وقت تیمم کرده و نماز بخواند! چنیین شخصی باید بدن خود را آب بکشد (قسمت هایی را که نجس شده است.) و صبر کند تا آخر وقت یعنی زمانی که فقط به اندازه تیمم و خواندن نماز(به صورت مختصر و اکتفاء به واجبات نماز) وقت داشته باشد و در آن موقع تیمم کرده و با تیمم نماز بخواند. ناگفته نماند که به خاطر این که عمداً نماز خود را به تأ خیر انداخته و فرصت غسل کردن را از خود سلب کرده است، مرتکب کار حرامی شده و معصیت کرده است. ولی نماز او صحیح است.)توضیح المسائل (المحشى للإمام الخمینی)، ج‏1، ص: 377 مسأله 679 : "اگر عمداً نماز را به قدرى تأخیر بیندازد که وقت وضو یا غسل نداشته باشد، معصیت کرده، ولى نماز او با تیمّم صحیح است. اگر چه احتیاط مستحبّ آن است که قضاى آن نماز را بخواند."

1. در تیمّم چهار چیز واجب است:

الف. نیّت، ب. زدن کف دو دست با هم بر چیزى که تیمّم بر آن صحیح است. ج. کشیدن کف هر دو دست به تمام پیشانى و دو طرف آن، از جایى که موى سر مى ‌روید تا ابروها و بالاى بینى و بنابر احتیاط واجب، دست‌ها باید روى ابروها نیز کشیده شود. د. کشیدن کف دست چپ بر تمام پشت دست راست، و سپس کشیدن کف دست راست بر تمام پشت دست چپ.

فتوای برخی از فقها در نحوه انجام تیمّم بدل از وضو و بدل از غسل چنین است:

در تیمّم بدل از غسل، قبل از اینکه پشت دستها را مسح کند، احتیاط مستحب (آیة الله خامنه ای: (احتیاط واجب)؛ خامنه‌اى، سید على‌، أجوبة الاستفتاءات، ص 40، س 209) آن است که یک بار دیگر (بار دوم) دست ها را بر زمین بزند و مجدداً با آن، پشت دست راست و سپس پشت دست چپ را مسح کند. (خمینى، سید روح اللّ?ه موسوى،‌ توضیح المسائل (محشی)، ج 1، ص 386، م 701) و برخی دیگر از فقها این استحباب را در تیمّم بدل از وضو نیز قائل اند. (خمینى، سید روح اللّ?ه موسوى،‌ توضیح المسائل (محشی)، ج 1، ص 386، م 701)

2. تیمّم بر خاک و اقسام سنگها صحیح است. و بنابر احتیاط واجب (آیة الله سیستانی: (بنابر احتیاط مستحب)؛ آیت الله شبیری زنجانی: (تیمّم بر سنگ و هر چیزى که مانند سنگ با زدن دست هیچ چیزى از آن به دست نمى‌چسبد، در حال اختیار یا غیر اختیار جایز نیست و کسى که تنها سنگ در اختیار دارد، بنا بر احتیاط مستحب با آن تیمم نموده و نماز بخواند ولى باید بعداً نماز را قضا نماید. سنگ گچ و سنگ آهک حکم سایر سنگها را دارد و تیمم به جواهر؛ مانند عقیق، هر چند پودر شده باشد، جایز نیست) در حال اختیار (که سنگ یا خاک وجود دارد) بر گچ و آهک پخته و آجر پخته و سفال و بر سنگ معدن مثل سنگ عقیق تیمّم نشود.